Redakcja. udostępnij artykuł. W ósmym tygodniu ciąży płód rozwija się, tworząc ucho wewnętrzne, kształtują się nerki oraz pojawiają jeszcze zrośnięte palce rąk. Może być to czas trudny dla matki, ponieważ objawy ciąży mocno się nasilają. 10. tydzień ciąży - zmiany w rozwoju płodu. Okres ciąży, w którym obecnie się znajdujesz to trudny czas w rozwoju prenatalnym twojego dziecka. Musisz wiedzieć, że wszelkich 55hHqA. W 8. tygodniu ciąży w badaniu USG widać już kręgosłup i nóżki rozwijającego się w brzuchu dziecka. Zarodek osiąga właśnie wielkość nasiona fasoli. Co jeszcze charakteryzuje ten moment ciąży? Tydzień 8. zaczyna się wtedy, kiedy od ostatniej miesiączki upłynie 7 pełnych tygodni, a od zapłodnienia 5 pełnych tygodni. Kobieta będąca w 8. tygodniu ciąży może powiedzieć, że jej ciąża ma 7 tygodni i kilka dni (od 1 do 6). Co u dziecka w 8. tygodniu ciąży? W badaniu USG od 8. tygodnia widać kręgosłup i kończyny dolne. Długość ciemieniowo–siedzeniowa (CRL – Crown Rump Length) w 8. tygodniu ciąży wynosi od 9 mm na początku do 15–18 mm na końcu 8. tygodnia. Oznacza to, że dziecko pod koniec 8. tygodnia jest wielkości ziarna fasoli. Zarodek waży około 1 g, choć masy ciała nie określa się jeszcze w badaniu USG. Oczy dziecka zlokalizowane są na boku głowy, powstają źrenice i powieki. Zaczyna działać błędnik, dzięki czemu dziecko odczuwa ruchy i zmiany pozycji mamy. Co u mamy w 8. tygodniu ciąży? Osoby niewiedzące, że jesteś w ciąży nie zauważą żadnych zmian w twojej sylwetce. Przyszła mama natomiast może wyczuć niewielki guzowaty twór tuż nad spojeniem łonowym – jest to macica, w której rozwija się dziecko. Dobrze jest pomyśleć o zmianie ubrań na luźniejsze, ponieważ w brzuchu będzie robiło się coraz mniej miejsca i będzie on w niedalekiej przyszłości zwiększał swój obwód. Ze względu na ograniczoną ilość miejsca w brzuchu mogą pojawić się zaparcia, dlatego też ważne jest, aby stosować dietę lekkostrawną i unikać niezdrowych, ciężkich i tłustych potraw. Najlepiej włączyć do diety pokarmy zawierające błonnik. Progesteron, którego stężenie w I trymestrze jest duże, dodatkowo nasila zaparcia i rozleniwia układ pokarmowy. Na zaparcia pomagają też krótkie, 30–40-min. spacery lub innego rodzaju aktywności fizyczne. Jeśli zaparcia nie ustępują mimo zmiany diety, można rozważyć zmianę suplementów diety na takie, które zawierają mniejsze dawki żelaza, chyba że wskazania lekarskie zalecają większą podaż żelaza. Polecane dla Ciebie kapsułki zł kapsułki, niedobór witamin zł kapsułki, tabletka zł tabletka zł Kiedy wybrać się do lekarza? Wiele kobiet idzie do lekarza od razu, kiedy na teście ciążowym pojawią się upragnione dwie kreski. Lekarz wykonuje badanie ginekologiczne i ultrasonograficzne, ale w większości przypadków nie jest w stanie wiele powiedzieć, ponieważ jest po prostu za wcześnie – ciąża jest zbyt mała, aby ją uwidocznić. Wizyta u lekarza w 8. tygodniu ciąży daje bardzo dużą szansę, że będzie można potwierdzić ciążę, zobaczyć czy jest pojedyncza, czy mnoga, czy jest prawidłowo umiejscowiona w macicy oraz czy (i jak szybko) bije serduszko, nawet w przypadku trochę młodszej ciąży, niż wynikałoby to z daty ostatniej miesiączki (w przypadku nieregularnych miesiączek, kiedy owulacja wystąpiła po 14. dniu cyklu). Jak przygotować się do wizyty lekarskiej? Przed wizytą lekarską przypomnij sobie dokładnie, kiedy była ostatnia miesiączka, a także czy była typowa, czyli taka jak zawsze, czy może miała inny charakter. Jeśli jest to twoja pierwsza ciąża, zapytaj najbliższych, czy w rodzinie nie występowały wady genetyczne, poronienia, ciąże obumarłe, ciąże mnogie itp. Takie same informacje powinien uzyskać również tata dziecka. Jeśli chorujesz na choroby przewlekłe albo przyjmujesz jakiekolwiek leki, weź ze sobą całą dokumentację medyczną oraz najlepiej opakowania leków, aby pokazać je lekarzowi. Jeśli masz Identyfikacyjną kartę grupy krwi, tzw. Krewkartę, bądź oznaczoną grupę krwi podczas poprzednich porodów czy operacji, zabierz wynik ze sobą. Kobiety, które są w kolejnej ciąży, na pierwszą bądź kolejną wizytę mogą zabrać dokumentację lekarską z poprzednich ciąż. Suplementacja i odżywianie Część zasad dotyczących suplementacji, odżywiania się i używek została już przedstawiona w tekstach opisujących poprzednie tygodnie. W czasie ciąży i laktacji należy jeść produkty bogate w witaminę A takie jak jaja, mleko, niektóre ryby, szpinak czy marchewkę. Nie należy jednak suplementować witaminy A na własną rękę, ponieważ jej niedobory u ludzi prawidłowo się odżywiających występują bardzo rzadko, a z kolei jej nadmiar może mieć negatywny wpływ na rozwój dziecka. Dowiedz się więcej, jak powinna wyglądać dieta kobiety spodziewającej się dziecka – przeczytaj: Zdrowa dieta kobiety ciężarnej. Twoje sugestie Dokładamy wszelkich starań, aby podane zdjęcie i opis oferowanych produktów były aktualne, w pełni prawidłowe oraz kompletne. Jeśli widzisz błąd, poinformuj nas o tym. Zgłoś uwagi Polecane artykuły Nacinanie krocza – kontrowersje wokół rutynowego nacinania krocza podczas porodu Wątpliwości narastające wokół tematu rutynowych nacięć krocza w trakcie porodu towarzyszą środowisku medycznemu już od wielu dekad. Niesłabnąca od lat argumentacja zarówno zwolenników, jak i przeciwników tego zabiegu sprawiła, że również w Polsce toczy się spór o zasadność episiotomii w kontekście wielu sytuacji położniczych. Co zatem sprawia, że pomimo upływu wielu lat doświadczenia i praktyki temat nacięcia krocza jest nadal równie kontrowersyjny, jak niemal dwie dekady temu, a wizja porodu siłami natury budzi coraz większy lęk wśród pacjentek? Nadciśnienie w ciąży – przyczyny, leczenie, powikłania Nadciśnienie tętnicze jest jedną z wielu chorób, które mogą towarzyszyć ciężarnej. Choć zwykle początkowo nie daje ono żadnych objawów, to brak wdrożenia odpowiedniego postępowania i leczenia może doprowadzić do poważnych komplikacji, które stanowią zagrożenie życia zarówno dla matki, jak i jej nienarodzonego dziecka. Duszności w ciąży – przyczyny. Kiedy trudności z oddychaniem w ciąży powinny zaniepokoić? Duszność jest subiektywnym objawem występującym w przypadku wielu schorzeń, przede wszystkim u osób z ostrymi i przewlekłymi chorobami układu oddechowego i krążenia. Jest również dolegliwością, na którą dość często skarżą się kobiety ciężarne, nawet już w I trymestrze ciąży. Subiektywność objawu polega na tym, że nie jesteśmy w stanie ocenić jego nasilenia za pomocą badań obrazowych czy laboratoryjnych, tak jak np. nasilenie niedokrwistości za pomocą wartości hemoglobiny i hematokrytu. Jakie mogą być przyczyny duszności w ciąży? Poronienie – najczęstsze przyczyny. Jakie są objawy poronienia? Poronienie jest problemem, który dotyczy coraz większej ilości kobiet. Jest to samoistne zakończenie ciąży przed 22. tygodniem, a więc momentem, w którym płód uzyskuje zdolność do przeżycia poza łonem matki. Do utraty ciąży może dojść na różnych etapach jej rozwoju, również przyczyny poronienia mogą być różne – mogą to być czynniki anatomiczne, hormonalne czy środowiskowe. Połóg – ile trwa? Jakie zmiany zachodzą w organizmie kobiety po porodzie? Połóg to wyjątkowy moment w życiu każdej kobiety, która urodziła dziecko. To szereg procesów fizjologicznych, dzięki którym organizm młodej mamy wraca do stanu sprzed ciąży. Połogowi mogą towarzyszyć dolegliwości bólowe związane z inwolucją narządów oraz tzw. odchody połogowe, które są źródłem bakterii. Rany powstałe po nacięciu krocza lub w wyniku cięcia cesarskiego należy starannie pielęgnować i odkażać. Jak to robić i o czym jeszcze pamiętać podczas połogu? Odpowiedzi na te pytania znajdują się w niniejszym artykule. Ciąża pozamaciczna – objawy i postępowanie po rozpoznaniu ciąży ektopowej Ciąża pozamaciczna, inaczej ektopowa, polega na zagnieżdżeniu się zapłodnionej komórki jajowej w każdej innej lokalizacji oprócz błony śluzowej trzony macicy. Szczególnie niebezpieczna jest ciąża brzuszna zlokalizowana w jamie otrzewnej, gdyż niesie 17-krotnie wyższe ryzyko śmierci w porównaniu z pozostałym lokalizacjami. Jak wygląda diagnostyka ciąży pozamacicznej, jakie są jej przyczyny i sposoby leczenia? Stan przedrzucawkowy — przyczyny i leczenie preeklampsji Stan przedrzucawkowy może wywołać wiele niebezpiecznych powikłań, na które najbardziej narażone są kobiety powyżej 35. roku życia oraz matki chorujące przewlekle na nadciśnienie tętnicze wykryte jeszcze przed ciążą. Podstawowymi wartościami, które powinny zaniepokoić pacjentkę w ciąży i połogu, ale także lekarzy podczas porodu jest przede wszystkim jej wysokie ciśnienie krwi. Jak wyglądają objawy stanu przedrzucawkowego i jak zapobiegac PE? Czy upławy w ciąży są niebezpieczne? Jak wygląda wydzielina z pochwy i czy jest niebezpieczna dla płodu? Większość upławów w trakcie ciąży, niezależnie od trymestru, nie powinno budzić niepokoju. Zagęszczenie śluzu ma na celu ochronić drogi rodne kobiety, ale także zapewnić bezpieczeństwo rozwijającemu się dziecku. Konsultacja z lekarzem ginekologiem jest wskazana tylko w przypadku wystąpienia określonych objawów, którymi z pewnością nie jest gęsta, przezroczysta lub biała wydzielina z pochwy. Które upławy powinny zwrócić uwagę przyszłej mamy i czy są bardzo niebezpieczne, a także jak wygląda leczenie infekcji intymnej w ciąży? 8 tydzień ciąży to 6 tydzień życia zarodka. Dobiega końca 2 miesiąc ciąży i upłynęła już połowa okresu zarodkowego, który potrwa aż do 10 tygodnia. W tym momencie zarodek ma już ukształtowanych wiele ważnych organów, rozwinięty jest także sznur pępowinowy, powszechnie nazywany pępowiną. Dlatego przyszła mama odczuwa prawdopodobnie wiele typowych dolegliwości ciążowych — nasilić się mogą nudności i wymioty, a macica jest już mniej więcej wielkości brzoskwini. To dobry moment, żeby udać się na konsultację do lekarza stomatologa, który oceni stan jamy ustnej i w razie potrzeby wdroży odpowiednie leczenie. Zobacz, czemu higiena jamy ustnej w ciąży jest tak ważna, także jakie zabiegi stomatologiczne można bezpiecznie przeprowadzać w tym okresie. Jak rozwija się zarodek w 8 tygodniu ciąży? Jak wygląda zarodek w 8 tygodniu ciąży? Pępowina: jak powstaje i jaka jest jej rola? Jak zbudowany jest sznur pępowinowy? Objawy w 8 tygodniu ciąży Dlaczego warto odwiedzić stomatologa? Jak rozwija się zarodek w 8 tygodniu ciąży? W 8 tygodniu ciąży, czyli 6 tygodniu życia zarodka, wciąż trwa tzw. okres zarodkowy, który zakończy się mniej więcej za 2 tygodnie — wtedy zarodek stanie się płodem i wejdzie w kolejną fazę życia prenatalnego. Zarodek w tym momencie posiada już zaczątki większości kluczowych dla życia narządów i układów. W zawiązkach kończyn górnych staje się widoczny zarys palców, a także okolicy łokciowej oraz nadgarstkowej. Nieco później dochodzi do różnicowania się zawiązków kończyn dolnych, które też są już dobrze widoczne; teraz właśnie powstaje płytka stopy. To ważny moment dla rozwoju narządów zmysłów, a zwłaszcza uszu — właśnie w 8 tygodniu ciąży kształtuje się u zarodka przewód słuchowy zewnętrzny, który następnie ulega połączeniu ze zgrubieniem małżowiny usznej. W kształtujących się oczach pojawia się barwnik siatkówki. Głowa jest już duża i nadal ulega zaginaniu w kierunku wyniosłości sercowej; jednocześnie dochodzi także do stopniowego prostowania się okolicy grzbietowej i szyjnej1. Sprawdź, jak rozwijają się poszczególne narządy i układy Układ sercowo-naczyniowy Mniej więcej do końca 9 tygodnia ciąży kształtują się przegrody, odpowiadające za prawidłową czterojamową budowę serca i jego właściwe funkcjonowanie. Układ pokarmowy Około 8 tygodnia ciąży wątroba oraz pętla jelit intensywnie wzrastają. Dlatego doprowadza to do wytworzenia fizjologicznej przepukliny pępkowej. Dochodzi do dalszego różnicowania: jelito tylne tworzy część okrężnicy poprzecznej i okrężnicę zstępującą, a także esowatą, odbytnicę i część odbytu. Z kolei jelito tylne kończy się stekiem, który zostaje oddzielony poprzez przegrodę moczowo-odbytową. Z jednej jej strony znajduje się kanał odbytowo-odbytniczy, a z drugiej zatoka moczowo-płciowa. Układ moczowo-płciowy 8 tydzień ciąży to z pewnością jeden z kluczowych momentów dla rozwoju narządów płciowych. Chociaż płeć genetyczna dziecka ustala się już w samym momencie zapłodnienia, to do ok. 8 tygodnia rozwoju narządy męskie i żeńskie niczym się nie różnią. W 6 tygodniu rozwoju dochodzi jednak do przemieszczenia się pierwotnych komórek płciowych (pochodzą one z listka endodermy) z pęcherzyka żółtkowego do tzw. grzebieni płciowych. W ten sposób powstają pierwotne sznury płciowe, dzięki którym rozwój narządów płciowych zarodków męskich i żeńskich zaczyna przebiegać w odmienny sposób. U zarodków męskich, dzięki obecności genu SRY, powstaną sznury płciowe jądrowe. Z kolei brak genu SRY u zarodków żeńskich sprawi, że pierwotne sznury płciowe ulegną rozpadowi, a zamiast nich ukształtuje się rdzeń jajnika. Narządy zmysłów W oczach pojawia się barwnik siatkówki. Powstaje także przewód ślimakowy. Kończyny i układ kostny Powstaje płytka stóp. W kończynach górnych, na płytce dłoni, tworzą się promieniste bruzdy, z których ukształtują się palce. Dzięki pierścieniowatym przewężeniom można wyodrębnić okolice łokcia i również nadgarstka. Źródło: prof. dr hab. Grzegorz H. Bręborowicz, Położnictwo i ginekologia tom I, Państwowy Zakład Wydawnictw Lekarskich 1. Hieronim Bartel, Embriologia: podręcznik dla studentów, Państwowy Zakład Wydawnictw Lekarskich, Warszawa 2012 Jak wygląda zarodek w 8 tygodniu ciąży? Zarodek na początku 8 tygodnia ciąży ma już około 8-11 mm, a pod jego koniec nawet do 14 mm. Nadal waży mniej niż 1 gram2. Jego ciało wciąż pozostaje zwinięte w kształt litery „C”, jednak podczas gdy rosnąca głowa zbliża się do okolicy sercowej, okolica szyjna i grzbietowa delikatnie się prostują. Możemy zaobserwować zawiązki dłoni i stóp — widoczne wcześniej płetwopodobne pęcherzyki uległy już spłaszczeniu i oddzieleniu od bliższego, walcowatego segmentu, za pomocą pierścieniowatego przewężenia. W ten sposób powstały płytki dłoni i płytki stóp. Na płytkach dłoni widoczne są cztery ułożone w promienisty sposób bruzdy, dzięki którym wyodrębnią się palce. Proces ten zachodzi najpierw w kończynach górnych, potem w dolnych. Dzięki utworzeniu się następnie drugiego pierścieniowatego przewężenia, w kończynach górnych będziemy mogli wyodrębnić okolice nadgarstka oraz łokcia3. 2. K. Ostrowski, Embriologia człowieka. Podręcznik dla studentów medycyny, Państwowy Zakład Wydawnictw Lekarskich 3. T. Sadler, Embriologia lekarska Langmana, Edra Urban&Partner Pępowina: jak powstaje i jaka jest jej rola? Sznur pępowinowy, nazywany potocznie również pępowiną, wchodzi w skład tzw. popłodu. Popłodem z kolei nazywamy struktury powstające w ciele kobiety podczas ciąży, bez których prawidłowy rozwój zarodka nie byłby możliwy. Po porodzie popłód zostaje przez matkę wydalony. W jego skład, oprócz sznura pępowinowego, wchodzą takie struktury jak: – łożysko, – owodnia, – omocznia, – także pęcherzyk żółtkowy. Pępowina jest elastycznym przewodem o walcowatym kształcie, którego zadaniem jest połączenie łożyska z płodem. Powstaje ona między 5 a 12 tygodniem ciąży. Już pod koniec 2 tygodnia ciąży zarodek posiada tzw. szypułę brzuszną, która znajduje się między owodnią a kosmówką. Następnie łączy się z nią przewód omoczniowy, powstający z uwypuklenia części pęcherzyka żółtkowego. Znajdują się w nim pępowinowe naczynia krwionośne. Okolice grzbietowe zarodka ulegają szybkiemu wzrostowi, co prowadzi do przemieszczenia się szypuły brzusznej w okolice brzuszne. Wzrost jamy owodni powoduje natomiast, że z czasem obejmuje ona zarodek, szypułę brzuszną oraz pęcherzyk żółtkowy. Jednocześnie powstają zawiązki jelit, a pozazarodkowa część pęcherzyka żółtkowego przekształca się w przewód żółtkowy. Ostatecznie sznur pępowinowy kształtuje się poprzez połączenie szypuły brzusznej i przewodu żółtkowego — w ten sposób dochodzi do połączenia zarodka z kosmówką4. Ukształtowana pępowina składa się z żyły pępowinowej, transportującej z łożyska do płodu utlenowaną krew, a także dwóch tętnic pępowinowych — ich zadaniem jest transportowanie ubogiej w tlen krwi w odwrotnym kierunku, od płodu do łożyska5. Początkowo sznur pępowinowy składa się z 2 tętnic oraz 2 żył, jednak prawa żyła w miarę rozwoju zanika. Najważniejsze funkcje pełnione przez pępowinę to: – transportowanie wraz z krwią matki składników odżywczych, – transportowanie wraz z krwią matki tlenu, – również usuwanie produktów przemiany materii wytwarzanych przez zarodka. Warto wiedzieć Długość sznura pępowinowego To, jakiej długości jest sznur pępowinowy, ma duże znaczenie. Standardowo ma on mniej więcej 60 cm. Co się dzieje, kiedy długość pępowiny odbiega od normy? – Zbyt krótka pępowina (zwłaszcza mająca poniżej 35 cm) utrudnia zarodkowi swobodne poruszanie się w jamie owodni. – Zbyt długa pępowina, zwłaszcza ta, której długość przekracza 1 m, zwiększa ryzyko powstawania tzw. węzłów prawdziwych, w wyniku czego może dojść do braku drożności w naczyniach krwionośnych. Długa pępowina zwiększa też ryzyko opętlenia płodu pępowiną (tzw. kolizja pępowinowa). Źródła: Jarosław Kaczyński, Opętlenie płodu pępowiną w ciąży pojedynczej – przegląd aktualnej literatury, prof. dr hab. Grzegorz H. Bręborowicz, Położnictwo i ginekologia tom I, Państwowy Zakład Wydawnictw Lekarskich 4. Tomasz Gęca, Maciej Kwiatek, Arkadiusz Krzyżanowski, Anna Kwaśniewska, Pojedyncza tętnica pępowinowa u płodu, 5. Jarosław Kaczyński, Opętlenie płodu pępowiną w ciąży pojedynczej – przegląd aktualnej literatury, Jak zbudowany jest sznur pępowinowy? Sznur pępowinowy zbudowany jest z naczyń krwionośnych, które otacza charakterystyczna tkanka łączna — galareta Whartona — oraz nabłonek okrywający. Dzięki galaretowatej tkance łącznej rosnący stale płód nie powoduje niedrożności pępowinowych naczyń krwionośnych, sprawia też ona, że pępowina jest grubsza i wykazuje większą sprężystość. Tętnice oraz żyły pępowinowe owijają się wokół siebie, zgodnie z zasadą śruby lewoskrętnej; to spiralne ułożenie powoduje, że długość tętnic może być nawet 30% dłuższa niż samej pępowiny. W trakcie rozwoju zarodka, a potem płodu, pępowina — początkowo stosunkowo cienka — staje się coraz grubsza, bardziej sprężysta, dłuższa i mocniej skręcona. W rezultacie pod koniec ciąży jej średnica wynosi ok. 1,7 cm. – Tętnice pępkowe: w trakcie trwania okresu zarodkowego odchodzą od aorty. W późniejszym okresie życia płodowego istnieją jako odgałęzienie tętnic biodrowych. Ich zadaniem jest transportowanie odtlenowanej krwi od płodu do łożyska. – Żyły pępkowe: podczas rozwoju zarodka dochodzi do zaniku prawej żyły; zadaniem pozostałej lewej jest dostarczanie płodowi utlenowanej krwi. Część z niej dociera do prawego przedsionka serca poprzez przewód żylny, reszta przez zatokę żyły wrotnej lewej zostaje skierowana do krążenia wątrobowego6. 6. prof. dr hab. Grzegorz H. Bręborowicz, Położnictwo i ginekologia tom I, Państwowy Zakład Wydawnictw Lekarskich, Tomasz Gęca, Maciej Kwiatek, Arkadiusz Krzyżanowski, Anna Kwaśniewska, Pojedyncza tętnica pępowinowa u płodu, Objawy w 8 tygodniu ciąży W 8 tygodniu ciąży kobiecie wciąż towarzyszyć mogą typowe dla I trymestru dolegliwości: – zmęczenie i rozdrażnienie, – nudności i wymioty, – zgaga, – zaparcia, – także częste oddawanie moczu, – powiększenie i tkliwość piersi (w 8 tygodniu ciąży wzrasta pigmentacja sutków, które stają się ciemniejsze), – również zwiększona ilość wydzieliny pochwowej, – zmiany skórne np. szybsze wysuszanie skóry, wypryski, znamiona pająkowate. W 8 tygodniu ciąży możliwe jest już wyczucie podczas ginekologicznego badania dwuręcznego powiększenia macicy. Jej wielkość opisać można teraz jako mieszczącą się pomiędzy wielkością jaja kurzego a pomarańczy. Nie da się jednak jeszcze wyczuć jej wzrostu poprzez powłoki brzuszne, nie widać też wciąż powiększenia brzucha7. Określenie wysokości dna macicy umożliwia proste badanie ginekologiczne — w 8 tygodniu ciąży dno macicy można wyczuć na wysokości spojenia łonowego8. Czym jest czop Kristellera? Czop Kristellera to inaczej czop śluzowy, który powstaje we wczesnej ciąży z lepkiego, gęstego śluzu i „zamyka” ujście wewnętrzne kanału szyjki macicy. Pod wpływem estrogenów dochodzi do rozluźnienia konsystencji szyjki macicy i zwiększonego wydzielania z gruczołów, dlatego jest zauważalnie większa ilość śluzu, który utworzy czop. Czop śluzowy jest lekko mętny, ma białawy lub żółtawy kolor. Organizm pozbędzie się go przed porodem — wypadnięcie czopa śluzowego jest jednym z sygnałów zbliżającego się rozwiązania. Na razie jego zadaniem jest stworzenie bariery mechanicznej i zmniejszenie ryzyka przedostania się szkodliwych drobnoustrojów z pochwy do macicy. 7. Miller, Hanretty, Położnictwo ilustrowane, Libramed, Warszawa 2000 r. 8. prof. dr hab. Grzegorz H. Bręborowicz, Położnictwo i ginekologia tom I, Państwowy Zakład Wydawnictw Lekarskich Dlaczego warto odwiedzić stomatologa? Każda przyszła mama powinna zatroszczyć się o stan swoich zębów oraz jamy ustnej. Konsultacja stomatologiczna przed końcem 9-10 tygodnia ciąży jest zalecana, jednak dobrze jest już wcześniej zająć się tym tematem — szczególną dbałość o ten aspekt zdrowia rekomenduje się nawet kobietom dopiero planującym zajście w ciążę. Ciąża to okres, kiedy organizm kobiety przechodzi wiele gwałtownych zmian. Są to zmiany hormonalne, ale też zmiany zachowania czy przyzwyczajeń żywieniowych. Wszystko to nie pozostaje bez wpływu na stan zdrowia jamy ustnej. Warto pamiętać, że próchnica oraz choroby przyzębia u kobiety ciężarnej mogą zwiększać ryzyko nie tylko pogłębienia się jej problemów, ale też wystąpienia powikłań. Należą do nich – niska waga urodzeniowa dziecka, – również poród przedwczesny, – stan przedrzucawkowy (wysokie ciśnienie krwi matki przy dużym białkomoczu, bądź też zbyt wysoka ilość białek w moczu), – także cukrzyca ciężarnych9. Czym jest „objaw różowej szczoteczki”? „Objaw różowej szczoteczki” to jeden z pierwszych symptomów ciążowych mających związek z jamą ustną kobiety. Pojawić się może już w pierwszym trymestrze. Nazwa tego objawu wzięła się przede wszystkim od zabarwienia szczoteczki na kolor różowy podczas codziennego czyszczenia zębów. Zjawisko to jest związane z delikatnym obrzękiem i krwawieniem dziąseł w pierwszym trymestrze. Zmienia się barwa brodawek dziąsłowych, które stają się purpurowe i czasem krwawią przy dotyku, nie powodując jednak dolegliwości bólowych. Warto pamiętać również, że lekkie krwawienie dziąseł jest stanem normalnym i nie może być powodem do zrezygnowania ze starannego czyszczenia zębów. Źródło: dr n. med. Agnieszka Pawlik, O jamie ustnej kobiet w ciąży, Zmiany stanu uzębienia w trakcie ciąży Zmiany stanu uzębienia w trakcie ciąży związane są z wieloma czynnikami i dotyczą śliny, samej flory bakteryjnej występującej w jamie ustnej oraz zachodzących zjawisk immunologicznych. Hormony ciążowe przyczyniają się również do rozpulchnienia oraz zwiększenia ukrwienia dziąseł. Estrogen powoduje wolniejszą keratynizację, czyli rogowacenie, a progesteron — zwiększoną syntezę mediatorów zapalnych. W tej sytuacji płytka nazębna wywołuje znacznie silniejszą odpowiedź zapalną organizmu niż przed ciążą. Jednocześnie wysoki poziom progesteronu powoduje, że ślina zmniejsza swoje właściwości buforujące. Biorąc pod uwagę częste w pierwszym trymestrze dolegliwości, takie jak wymioty i refluks, trudno uniknąć kontaktu szkliwa zębowego z kwasem żołądkowym. Przy związanej z działaniem hormonów ciążowych obniżonej barierze ochronnej, powstaje ryzyko nadwrażliwości oraz erozji szkliwa. Na końcu ciąży i w okresie karmienia piersią dodatkowo wzrośnie ilość bakterii w jamie ustnej, co sprzyjać będzie pojawieniu się próchnicy. Zaniedbane zęby u kobiety ciężarnej mogą sprzyjać powstaniu nadziąślaka, nazywanego też guzem ciężarnych. Jest to zmiana pojawiająca się rzadko, jednak mogąca stwarzać problemy — krwawienie nawet przy drobnych urazach, prowadzące nieraz do zaistnienia ryzyka wtórnej anemii. Chociaż niewielkie guzy nie wymagają interwencji lekarza i znikają po porodzie, to te większe mogą utrudniać normalne odżywianie i wymagać usunięcia chirurgicznego, które najbezpieczniej jest wykonać dopiero w drugim trymestrze. Nie możemy zapominać o tym, że próchnica w ciąży może mieć wpływ na przyszłe uzębienie dziecka, którego jama ustna zaraz po porodzie jest jałowa, ale zaledwie w kilka godzin zostaje zasiedlona przez bakterie pochodzące właśnie od matki. W oczekiwaniu na wyrżnięcie się zębów mlecznych osiedlają się one w błonie śluzowej jamy ustnej i namnażają się, a potem przyczyniają się do powstania wczesnej próchnicy. Warto również wiedzieć, że mitem jest, że problemy z uzębieniem podczas ciąży wynikają ze zwiększonego zapotrzebowania na wapń oraz fosfor. Kluczem do poradzenia sobie z tego typu dolegliwościami jest odpowiednia profilaktyka stomatologiczna i dbanie o jamę ustną w czasie ciąży. Jak zatem dbać o zęby i dziąsła w czasie ciąży? Oto kilka ważnych zaleceń: – pamiętać o starannej higienie jamy ustnej, – także szczególną wagę przywiązywać do czyszczenia przestrzeni międzyzębowych, – sięgać po preparaty przeciwzapalne, przede wszystkim te bazujące na chlorheksydynie, – również zadbać o to, by kamień oraz złogi zostały starannie i w profesjonalny sposób usunięte (przez stomatologa)10. Polskie Towarzystwo Stomatologii Dziecięcej zaleca również – po wymiotach przepłukanie ust wodą i odczekanie ok. pół godziny przed umyciem zębów, co zminimalizuje ryzyko erozji szkliwa, – sięganie po preparaty uwalniające fluor (pasta do zębów czy bezalkoholowe roztwory), – także przy wymiotach, refluksie czy nudnościach warto płukać usta wodą lub roztworem z sody oczyszczonej (jedna łyżeczka na szklankę wody), – wyleczenie próchnicy: jest możliwe przez cały okres ciąży, a najbezpieczniejsze między 14 a 20 tygodniem ciąży, – również stosowanie odpowiedniej diety, bogatej w białko, wapń, fluor, fosfor oraz witaminy A, C i D11. Leczenie stomatologiczne a bezpieczeństwo dziecka Czy leczenie stomatologiczne jest bezpieczne dla dziecka? Przede wszystkim należy pamiętać, że nieleczone choroby zębów i przyzębia mogą stanowić zagrożenie, dlatego najlepiej wyleczyć zęby jeszcze przed ciążą — jeśli to się nie udało, należy podczas konsultacji ze stomatologiem ustalić plan leczenia. – Usuwanie kamienia nazębnego jest bezpieczne przez cały okres ciąży, w rezultacie zapobiegamy powstawaniu poważniejszych problemów. – Bezpieczne przez cały okres ciąży jest też leczenie próchnicy. Za najbezpieczniejszy okres uznaje się 14-20 tydzień ciąży. – Wykonywanie zdjęć rentgenowskich jest niewskazane podczas całego okresu trwania ciąży, szczególnie w pierwszym trymestrze — promieniowanie RTG jest teratogenne, może powodować zaburzenia rozwoju i powstanie wad u płodu. Niestety w przypadku poważnych stanów zapalnych i silnego bólu wykonanie zdjęcia RTG może być konieczne. Będzie to jednak zdjęcie wykonywane wewnątrzustnie; kobieta zostanie zabezpieczona ołowianym fartuchem poniżej szyi, a żadna wiązka promieniowania nie zostanie skierowana w kierunku macicy. Takie badanie nie powinno mieć negatywnego wpływu na dziecko. – Znieczulenie miejscowe jest dopuszczalne podczas całej ciąży, chociaż oczywiście należy zachować wysoką ostrożność w jego stosowaniu. – Leki przeciwbólowe są niewskazane w szczególności w pierwszym trymestrze. Jeśli to konieczne, warto zastosować te zaliczane do bezpieczniejszych czyli np. paracetamol czy kodeinę. Naproksen, ibuprofen czy kwas acetylosalicylowy stosować można tylko w drugim trymestrze. – Leczenie chirurgiczne np. ekstrakcja zęba: jest niewskazane w I i III trymestrze. Jeżeli jednak sytuacja jest poważna, należy je przeprowadzić, zachowując szczególną ostrożność przy doborze środków znieczulających i przeciwbólowych. Źródła: Opieka stomatologiczna w czasie ciąży, materiały ze strony Polskiego Towarzystwa Stomatologii Dziecięcej, Katarzyna Pawłowska, Leczenie stomatologiczne w okresie ciąży, 9. Anna Lella, Jama ustna zwierciadłem organizmu, 10. dr n. med. Agnieszka Pawlik, O jamie ustnej kobiet w ciąży, 11. Zalecenia w zakresie higieny jamy ustnej dla kobiet w ciąży, Polskie Towarzystwo Stomatologii Dziecięcej, Źródła: – dr n. med. Agnieszka Pawlik, O jamie ustnej kobiet w ciąży, – Anna Lella, Jama ustna zwierciadłem organizmu, – prof. dr hab. Grzegorz H. Bręborowicz Położnictwo i ginekologia tom I, Państwowy Zakład Wydawnictw Lekarskich – Hieronim Bartel, Embriologia: podręcznik dla studentów, Państwowy Zakład Wydawnictw Lekarskich, Warszawa 2012 – Jarosław Kaczyński, Opętlenie płodu pępowiną w ciąży pojedynczej – przegląd aktualnej literatury, – Ostrowski, Embriologia człowieka. Podręcznik dla studentów medycyny, Państwowy Zakład Wydawnictw Lekarskich – Katarzyna Pawłowska, Leczenie stomatologiczne w okresie ciąży, – Materiały ze strony – Miller, Hanretty, Położnictwo ilustrowane, Libramed, Warszawa 2000 r. – Opieka stomatologiczna w czasie ciąży, materiały ze strony Polskiego Towarzystwa Stomatologii Dziecięcej, – Sadler, Embriologia, Edra Urban&Partner – Tomasz Gęca, Maciej Kwiatek, Arkadiusz Krzyżanowski, Anna Kwaśniewska, Pojedyncza tętnica pępowinowa u płodu, – Zalecenia w zakresie higieny jamy ustnej dla kobiet w ciąży, Polskie Towarzystwo Stomatologii Dziecięcej, Autor: Rafał „Zarodek w tym momencie posiada już zaczątki większości kluczowych dla życia narządów i układów.” Ósmy tydzień ciąży (6 tydzień od zapłodnienia) ma dla kształtującego się dziecka doniosłe znaczenie, ponieważ zarodek powoli przekształca się w płód. Od teraz, tydzień po tygodniu, znacząco zacznie przyrastać jego wielkość oraz dzieje się z matką w 8 tygodniu ciąży?Koniec drugiego miesiąca ciąży to dla przyszłej mamy czas, kiedy macica zaczyna rosnąć naprawdę intensywnie. Z tego powodu narządy wewnętrzne w jamie brzusznej muszą ulec przemieszczeniu. Przyszła mama może samodzielnie wyczuć położenie macicy: znajduje się ona tuż nad wzgórkiem się narządów wewnętrznych ku górze jamy brzusznej może powodować ta się pojawi, należy ograniczyć wielkość porcji posiłków (ale nie rezygnować z jedzenia), przejść na dietę lekkostrawną, zrezygnować z picia alkoholu (zabroniony dla kobiet w ciąży!), palenia papierosów, picia mocnej kawy i herbaty oraz uspokoić się i zrelaksować. Można pić jogurt i inne napoje mleczne, ale nie należy przesadzać z ich ilością, aby nie wywołać efektu odwrotnego, czyli pobudzenia wytwarzania kwasu solnego w żołądku w odpowiedzi na nadmiar wapnia dostarczany wraz z mlecznymi napojami. Pomocne są herbatki z rumianku i wywar z siemienia lnianego. Przy zgadze nie jest polecana herbata z mięty, ponieważ zioło to rozluźnia odźwiernik żołądka, co powoduje cofanie się kwaśnej treści z żołądka do 8 tygodniu ciąży, w okolicach terminu kolejnej miesiączki, może pojawić się plamienie lub niewielkie krwawienie. Zawsze takie objawy należy skonsultować z ginekologiem, aby wykluczyć ryzyko przygotowują się do produkcji mleka, dlatego stają się pełniejsze i bardziej jędrne. Jeśli są bolesne i tkliwe, dobrze im zrobi delikatny i krótki masaż. Uwaga: masaż zbyt intensywny, długi lub nacechowany erotyzmem nie jest wskazany, ponieważ silnie pobudza wydzielanie oksytocyny – hormonu powodującego między innymi skurcze macicy. Szczególnie wrażliwe stają się brodawki sutkowe. Siateczka naczyń krwionośnych prześwitująca pod skórą staje się coraz bardziej wyraźna i w ciąży dwumiesięcznej jest nadal mało widoczny dla niewtajemniczonych. Jednak o jego stałym powiększaniu się świadczą coraz bardziej ciasne w tym tygodniu ciąży USG przyniesie odpowiedź, czy ciąża rozwija się prawidłowo,czy należy oczekiwać jednego tylko potomka, czy też może jest to ciąża mnoga albo hormonalne i powiększająca się macica mogą prowokować nudności i wymioty. Hormony odpowiedzialne są też za różny wygląd skóry przyszłej mamy. Kiedy niektóre kobiety zaczynają się pod koniec 8 tygodnia ciąży cieszyć się z piękniej cery i gęstniejących włosów, inne panie będą narzekać na się dzieje z dzieckiem w 8 tygodniu ciąży?W 8 tygodniu ciąży warto wykonać badanie USG. Będzie to badanie przez pochwę. Zdjęcia pokażą już wyraźny obraz dziecka: maleństwo zaczyna przypominać istotę ludzką. Jego wielkość odpowiada rozmiarom dorodnej truskawki. Wprawdzie głowa płodu nadal jest bardzo duża w stosunku do reszty ciała, ale dysproporcję tę zmniejsza powiększający się tułów. Ruchy dziecka, których przyszła mama jeszcze nie wyczuwa, ograniczają się do swobodnego pływania w wodach płodowych, ale ich dynamika od 6 tygodnia od zapłodnienia przyszła mama powinna zwracać uwagę, jak się porusza – u dziecka działa już zmysł równowagi, i słuchu – oba zlokalizowane są w uchu wewnętrznym, które w tym tygodniu zostało unerwione. Małżowiny uszne dopiero się się oczy. Pozostaną jednak przysłonięte rosnącymi właśnie powiekami aż do ok. 27 tygodnia wyraźniej wykształca się twarz płodu, zarysowuje się wypukłość nosa, wyodrębniają się nozdrza i widać linię warg. Usta wykształcają się z połączenia dwóch połówek szczęk, a w jamie ustnej formuje się język i powstają zawiązki zębów już uformowany kręgosłup – na razie jest zbudowany z tkanki chrzęstnej, ale pod koniec tego tygodnia rozpocznie się proces kostnienia, który potrwa wiele rączkach (które są na razie dłuższe od kończyn dolnych) i w nóżkach wykształcają się maleńkie palce – na razie jeszcze połączone są błoną. Na kończynach górnych można wyróżnić łokieć i ważne narządy wewnętrzne są już wykształcone. Kończy się formowanie zawartości jamy brzusznej; jelita tymczasowo zostają wypchnięte na zewnątrz. Kiedy jama brzuszna zrobi się bardziej przestrzenna, jelita ulokują się na właściwym im od przyszłego tygodnia będzie można podglądać płód na zdjęciach USG w celu zaspokojenia ciekawości, czy potomek będzie chłopcem czy dziewczynką. Nadchodzi bowiem pora na wykształcenie się cech strona internetowa chroni twoją prywatność poprzez przestrzeganie EU General Data Protection Regulation (RODO). Nie wykorzystamy Twoich danych w żadnym celu, na który nie wyrażasz zgody. Prosimy o zgodę na korzystanie z anonimowych danych, aby poprawić jakość korzystania z naszej witryny. Polityka cookies fot. Adobe Stock Na skróty: Miesiąc i trymestr Wielkość dziecka Rozwój malucha Dolegliwości Niepokojące objawy Co powinnaś zrobić? Jakich kosmetyków unikać? Inne wątpliwości Twoje dziecko kończy etap embrionalny i w tym tygodniu zaczyna okres płodowy. Może brzmi skomplikowanie, ale to naprawdę przełomowa chwila. Który to miesiąc i trymestr? 8 tydzień ciąży to jednocześnie 2 miesiąc i I trymestr. Zaleca się jednak, aby wiek ciąży precyzować w tygodniach - daje to dokładniejszy obraz rozwoju płodu na danym etapie. Jaką wielkość ma płód? W 8 tygodniu ciąży twój maluch osiągnął rozmiar ziarnka fasoli. Może nie imponuje jeszcze wielkością, ale warto sobie przypomnieć, że dosłownie przed chwilą porównywałyśmy go do główki od szpilki! fot. Ula Bugaeva Rozwój dziecka w 8 tygodniu ciąży Płetwowate, urocze paluszki zaczynają wystawać z rąk i nóg dziecka. Powieki praktycznie zakrywają jego oczy, rozwija się tchawica i rosną płuca. Zabawny „ogonek” (przedłużenie kości ogonowej) jest w zaniku. Twój maluch nabiera prawdziwie ludzkich kształtów. To znak, że rozpoczął się okres płodowy. W 8 tygodniu ciąży dzieje się coś bardzo ważnego - nerki zaczynają produkować mocz! Funkcjonuje błędnik, który sprawia, że malec wyczuwa ruchy mamy. Te bardziej rytmiczne uspokajają go, te nieskoordynowane wprawiają w niepokój. fot. Adobe Stock /Tak wygląda dziecko w 8. tygodniu ciąży W mózgu komórki nerwowe rozgałęziają się, aby łącząc się między sobą, utworzyć pierwotną siatkę nerwową. Mięśnie komunikują się z nerwami. Gdyby dało się dotknąć maluszka, z pewnością na dotyk odpowiedziałby gwałtownym poruszeniem. W 8 tygodniu ciąży u dziecka pojawiają się zawiązki zębów. Jego serce jest na razie bardzo duże w stosunku do malutkiego ciałka i zajmuje większą część klatki piersiowej. Możesz już zastanawiać się nad płcią dziecka, ale jego genitalia nie są jeszcze wystarczająco rozwinięte, aby stwierdzić podczas USG, czy to chłopiec czy dziewczynka. W badaniu za to da się zaobserwować nawet pęcherz moczowy, a niekiedy maleńki żołądek. Dr n. med. ginekolog-położnik Ewa Kurowska o 8. tygodniu ciąży: Zmiany w twoim ciele i dolegliwości Twój organizm bardzo intensywnie pracuje, dlatego teraz możesz odczuwać nasilone dolegliwości ciążowe. Powiększa się macica - zanim zaszłaś w ciążę, miała wielkość pięści, teraz jest taka jak grejpfrut. Wzrasta poziom progesteronu - przez to możesz czuć się zmęczona. Zapewne są dni, kiedy najchętniej nie wstawałabyś z łóżka. Pojawiają się problemy ze snem - wszystko przez to, że jest ci duszno, niewygodnie i musisz wstawać do toalety. Paląca zgaga - duża część ciężarnych zaczyna na tym etapie doświadczać nieprzyjemnej dolegliwości, jaką jest zgaga. Jest to wina podwyższonego poziomu hormonów ciążowych. Sprzyjają one rozluźnieniu mięśni przewodu pokarmowego. Treść żołądkowa cofa się i podrażnia przełyk. Nie mamy niestety dobrych wieści - zgaga może pozostać z tobą już do końca ciąży... Mogą się pojawić nudności i wymioty - poniżej znajdziesz kilka sprawdzonych sposobów na mdłości. Może któryś z nich ułatwi ci przetrwanie tego trudnego czasu. fot. Ula Bugaeva Co powinno cię zaniepokoić? Zastanawiasz się, czy twoje dolegliwości są normalne, czy może są powodem do konsultacji z lekarzem lub wizyty na szpitalnej izbie przyjęć? Zobacz, co powinno cię zaniepokoić. Obfite i nagłe krwawienie Niewielkie plamienia pojawiają się u dużej części ciężarnych - szczególnie po stosunku. Jeśli krwawienie jest nagłe i obfite, a także towarzyszą mu bóle brzucha - jak najszybciej jedź do szpitala, ponieważ może to oznaczać poronienie. Intensywny ból brzucha Gdy doświadczasz intensywnego bólu brzucha - ostrego, zlokalizowanego po jednej stronie, powiązanego z twardością brzucha, a także bólem w okolicy odbytu - zgłoś się na izbę przyjęć! To również może być sygnał, że ciąży towarzyszą powikłania. Co powinnaś zrobić w 8 tygodniu ciąży? Między 7 a 12 tygodniem ciąży planowana jest pierwsza wizyta u ginekologa. Co może interesować lekarza? Z pewnością zapyta o: przebyte choroby, datę ostatniej miesiączki, stosowaną metodę antykoncepcji, historię poronień lub porodów, pobyty w szpitalu, przyjmowane leki, alergie, choroby w twojej rodzinie. Możesz się również spodziewać badania cytologicznego, bakteriologicznego i pierwszego USG ciążowego. Dla ciebie to okazja do zadania lekarzowi pytań. Ginekolog zleci ci wykonanie badania krwi. Jakie parametry należy sprawdzić? Oto krótka ściągawka: fot. Ula Bugaeva Wzmocnij swoją odporność Pamiętaj o tym, szczególnie jeśli jest sezon na infekcje. W ciąży (zwłaszcza w pierwszym trymestrze) nie można stosować wielu leków, więc jeśli chodzi o wszelkie przeziębienia, sprawdza się zasada - lepiej zapobiegać, niż leczyć! Poniżej przygotowałyśmy kilka domowych sposobów na zwiększenie odporności. Wystarczy regularnie pić sok z aronii i kefir, spacerować oraz jeść czosnek, aby zapomnieć o kaszlu czy katarze. fot. Ula Bugaeva Pamiętaj również o przyjmowaniu suplementów diety z kwasem foliowym, który jest szczególnie ważny dla ciężarnych. Jakich kosmetyków powinny unikać ciężarne? Gdy dowiadujemy się o ciąży, to wykonujemy niezbędne badania, dbamy o swoją dietę, ale niewiele kobiet bierze pod lupę kosmetyki, których używa. Czy wiedziałaś, że np. kosmetyki z witaminą A mogą powodować wady rozwojowe płodu? Natomiast ftalany u chłopców, których matki w okresie ciąży stosowały kosmetyki z tą substancją, mogą powodować zaburzenia płodności. Pamiętaj, że tylko od dobrej woli producenta zależy to, czy zamieści na opakowaniu informację, że dany kosmetyk mogą stosować ciężarne. Jak samodzielnie wybrać kosmetyki, które będą bezpieczne dla ciebie i twojego dziecka? Musisz nauczyć się czytać etykiety oraz zaglądać na listę INCI (z ang. International Nomenclature of Cosmetic Ingredients) i sprawdzać, czy danego składnika na niej nie ma. Dlaczego? Bo tylko tam znajdziesz informacje o tym, co tak naprawdę zawarte jest w kremie czy balsamie. Jeżeli jesteś zainteresowana tym tematem, to zajrzyj do naszego tekstu o kosmetykach zakazanych w ciąży. Znajdziesz w nim wszystkie najważniejsze dane i dowiesz się jakich substancji powinny unikać ciężarne. Często zadawane pytania Postanowiłyśmy przejrzeć wasze komentarze i wątki na forum. W ten sposób zebrałyśmy kilka najczęściej pojawiających się pytań. Pytanie: Odpowiedź: Czy brak dolegliwości ciążowych w 8 tygodniu jest czymś złym? Nie. Nie powinno cię to martwić. Czy na USG da się już rozpoznać płeć dziecka? Trzeba jeszcze na to trochę poczekać - zazwyczaj dzieje się to w okolicach 16-20 tygodnia ciąży. Czy na tak wczesnym etapie da się już poczuć ruchy dziecka? Niestety, jest to niemożliwe - nawet wtedy, gdy jest to twoja kolejna ciąża. Czy w ciąży można robić manicure hybrydowy? Można - badania nie wykazały, aby miało to szkodliwy wpływ na dziecko. Czy w ciąży wolno farbować włosy? Tak. Poinformuj fryzjera o ciąży. Jeśli robisz to sama, wybierz farbę bez amoniaku. Te tygodnie są przed tobą: II Trymestr III Trymestr Te tygodnie za tobą:

8 tydzień ciąży zdjęcia płodu